ਡੋਲੀ ਆਉਣ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਦੀਆਂ ਰਸਮਾਂ
ਕਿਸੇ ਵੀ ਸਭਿਆਚਾਰ ਨੂੰ ਸਮਝਣ ਲਈ ਉਸ ਦੇ ਰਸਮ-ਰਿਵਾਜ਼ ਬੜੀ ਮਹੱਤਵਪੂਰਨ ਭੂਮਿਕਾ ਅਦਾ ਕਰਦੇ ਹਨ। ਪੰਜਾਬੀ ਸਭਿਆਚਾਰ ਕਈ ਸਭਿਆਚਾਰਾਂ ਦਾ ਮਿਸ਼ਰਨ ਹੈ। ਇਸ ਵਿੱਚ ਕਈ ਰਸਮ-ਰਿਵਾਜ ਦੂਜੇ ਸਭਿਆਚਾਰਾਂ ਨਾਲ ਨਿਰੰਤਰ ਸੰਪਰਕ ਦੌਰਾਨ ਸ਼ਾਮਲ ਹੋ ਗਏ ਹਨ, ਕਈ ਮਨੁੱਖ ਦੀਆਂ ਬੁਨਿਆਦੀ ਲੋੜਾਂ ਨੂੰ ਪੂਰਿਆਂ ਕਰਨ ਲਈ ਹੋਂਦ ਵਿੱਚ ਆਏ ਅਤੇ ਕਈ ਪ੍ਰਾਕਿਰਤਕ ਸ਼ਕਤੀਆਂ ਸਾਹਮਣੇ ਆਪਣੇ-ਆਪ ਨੂੰ ਅਸੁੱਰਖਿਅਤ ਸਮਲਾ ਕੇ ਘੜੇ ਗਏ। ਪੰਜਾਬ ਵਿੱਚ ਵਿਆਹ ਸਮੇਂ ਦੀਆਂ ਰਸਮਾਂ ਦੀ ਕਾਰਜ ਪ੍ਰਣਾਲੀ ਦਾ ਘੇਰਾ ਅਤਿ ਵਸੀਹ ਹੈ। ਇਨ੍ਹਾਂ ਦੀ ਆਪਣੀ ਗੌਰਵਸ਼ੀਲਤਾ ਹੈ ਅਤੇ ਪਰਿਵਰ ਦਾ ਹਰ ਇੱਕ ਮੈਂਬਰ ਬਹੁ-ਪੱਖੀ ਰਸਮਾਂ ਨੂੰ ਸੰਪੂਰਨ ਕਰਨ ਵਿੱਚ ਆਪਣਾ ਯਥਾਯੋਗ ਹਿੱਸਾ ਪਾਉਂਦਾ ਹੈ।1

ਧੀ ਦਾ ਡੋਲਾ ਤੋਰ ਦੇਣ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਉਸ ਔਤ ਦਾ ਧੀ ਵਜੋਂ ਜੀਵਨ ਸੰਪੂਰਨ ਹੋ ਕੇ, ਵਿਆਹੁਤਾ ਤਾਰ ਵਜੋਂ ਜੀਵਨ ਸਫਰ ਆਰੰਭ ਹੁੰਦਾ ਹੈ। ਧੀ ਤੋਂ ਨੂੰਹ ਦਾ ਪਰਿਵਰਤਨ ਔਰਤ ਦੇ ਸੰਪੂਰਨ ਅਸਤਿਤਵ ਦਾ ਪਰਿਵਰਤਨ ਹੈ। ਸਾਡੇ ਸਭਿਆਚਾਰ ਵਿੱਚ ਵਿਆਹ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਦੀਆਂ ਰਸਮਾਂ ਔਰਤ ਦੀ ਕੁੱਖ ਦੇ ਸਦਾ ਸਲਾਮਤ ਹਰੀ ਰਹਿਣ ਦੀ ਦਬਆ ਨਾਲ ਸੰਬੰਧਤ ਹਨ। ਵਿਅਹੁਤਾ ਮੁਟਿਆਰ ਨੂੰ ਧੀਏ, ਦੁੱਧੀ, ਪੁੱਤੀ ਫਲੇ, ਜਾਂ ਦੁੱਧੀ ਨਾਵੇਂ, ਪੁੱਤੀ ਫਲੇ, ਜਾਂ ਧੀਏ ਸੱਤ ਪੁੱਤਰਾਂ ਦਾ ਮੂੰਹ ਧੋਮੇ ਜਾਂ ਧੀਏ! ਬੁੰਦ ਸੁਹਾਗਣ ਜਾਂ ਸਦਾ ਸੁਹਾਗਣ ਰਹੇ ਆਦਿ ਦੀਆਂ ਅਸੀਸਾਂ ਦਿੱਤੀਆਂ ਜਾਂਦੀਆਂ ਹਨ। ਇਥੇ ਪੇਕੇ ਘਰ ਦੀ ਧੀ ਧਿਆਣੀ ਨੂੰ ਸੌਹਰੇ ਘਰ ਵਿੱਚ ਆ ਕੇ ਬਹੂ ਰਾਣੀ ਵਜੋਂ ਸਤਿਕਾਰ ਦਿੱਤਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ[੧]

ਡੋਲੇ ਦਾ ਸੁਆਗਤ:
ਪੁੱਤ ਵਾਲੇ ਘਰ ਡੋਲੀ ਪਹੁੰਚਣ ਉਪਰੰਤ ਲਾੜਾ ਅਤੇ ਲਾੜੀ ਉਹਨਾਂ ਚਿਰ ਕਾਰ ਵਿੱਚ ਬੈਠੇ ਰਹਿੰਦੇ ਹਨ ਜਿੰਨ੍ਹਾਂ ਚਿਰ ਗੀਤ ਗਾਉਂਦੀਆਂ ਔਰਤਾਂ ਦਾ ਝੁਰਮਟ ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਲੈਣ ਨਹੀਂ ਆ ਜਾਂਦਾ। ਘਰੋਂ ਤੁਰਨ ਵੇਲੇ ਮੇਲਣਾਂ ਅਤੇ ਭਾਈਚਾਰੇ ਦੀਆਂ ਸਵਾਣੀਆਂ ਦਾ ਇਹ ਕਾਫਲਾ ਡੋਲੇ ਦੇ ਸੁਆਗਤ ਦੇ ਗੀਤ ਗਾਉਂਦਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ: ਅੰਬਾਂ ਤੇ ਤੂੰਤਾਂ ਦੀ ਵਾੜ ਕਰੋ ਨੀ ਡੋਲਾ ਨੇੜੇ, ਨੇੜੇ ਆ ਲੱਗਾ ਲੋਗਾਂ ਲੈਚੀਆਂ ਦੀ ਵਾੜ ਕਰੋ ਨੀ ਡੋਲਾ ਨੇੜੇ, ਨੇੜੇ ਆ ਲੱਗਾ3

ਦੂਜੇ ਪਾਸੇ ਜੋੜੀ ਦੀ ਰਾਮ-ਸੀਤਾ ਨਾਲ ਤੁਲਨਾ ਕਰਦਿਆਂ ਹੋਇਆਂ ਖੁਸ਼ਗਵਾਰ ਮਾਹੌਲ ਦੀ ਸਿਰਜਣਾ ਕੀਤੀ ਜਾਂਦੀ ਹੈ: ਰਾਮ ਸੀਤਾ ਨੂੰ ਵਿਆ ਕਰ ਲਿਆਇਆ ਵਜ ਰਹੀਆਂ ਬੰਸਰੀਆਂ।

ਇਸ ਸਮੇਂ ਦੌਰਾਨ ਜੋੜੀ ਦਾ ਮੂੰਹ ਮਿੱਠਾ ਕਰਾ ਕੇ ਡਰਾਈਵਰ ਨੂੰ ਲਗ/ਸ਼ਗਗਨ ਦੇਣ ਉਪਰੰਤ ਜੋੜੀ ਨੂੰ ਗੱਡੀ ਵਿਚੋਂ ਉਤਾਰ ਲਿਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। ਘਰ ਦੀ ਡਿਉਢੀ ਉਤੇ ਰੱਖੀ ਫੱਟੀ ਉਤੇ ਜੋੜੀ ਨੂੰ ਖੜਾਇਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। ਫੱੱਟੀ ਤੇ ਖੜ੍ਹਾਉਣ ਨਾਲ ਕੁੜੀ ਦੇ ਕਦ-ਕਾਠ ਦਾ ਪਤਾ ਲਾਇਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ ਕਿ ਕੁੜੀ, ਮੁੰਡੇ ਨਾਲੋਂ ਮਧਰੀ ਹੈ ਜਾਂ ਲੰਮੀ। ਬਜ਼ੁਰਗਾਂ ਦਾ ਵਿਚਾਰ ਹੈ ਕਿ ਜੋੜੀ ਵਿਚੋਂ ਜਿਹੜਾ ਪਹਿਲਾਂ ਫੱਟੀ ਉਤੇ ਚੜ੍ਹਦਾ ਤੇ ਉਤਰਦਾ ਹੈ, ਜ਼ਿੰਦਗੀ ਵਿੱਚ ਉਸਦੀ ਹਮੇਸ਼ਾ ਪਹਿਲ ਰਹਿੰਦੀ ਹੈ। ਨਣਦ ਆਪਣੀ ਭਾਬੀ ਨੂੰ ਫੱਟੀ ਤੇ ਚੜ੍ਹਨ ਲਈ ਆਖਦੀ, ਉਸਨੂੰ ਲੰਮੇ ਲੇਖ ਲਿਖਾਉਣ ਦੀ ਅਸੀਸ ਦਿੰਦੀ ਹੈ:

ਚੰਨਣ ਚੌਕੀ ਮੈਂ ਡਾਈ, ਵਿੱਚ ਸਿਉਨੇ ਦੀ ਮੇਖ ਮੇਰੇ ਪੇਕੀ ਆਇਕੇ, ਕਿਤੋਂ ਲੰਮੇ ਲਿਖਾਈ……..ਨੀ ਭਾਬੋ ਮੇਰੀਏ ਨੀ ਲੇਖ[੨]
==== ਸੱਸ ਵੱਲੋਂ ਪਾਣੀ ਵਾਰ ਕੇ ਪੀਣਾ ====

ਘਰ ਵਿੱਚ ਨਵੇਂ ਮੈਂਬਰ ਦੀ ਆਂਵਦ ਉਤੇ ਘਰ ਦੇ ਬੂਹੇ ਦੇ ਦੋਹੀਂ ਪਾਸੀ ਤੇਲ ਚੋਇਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। ਮੁੰਡੇ ਦੀ ਮਾਂ ਮਾਂ ਨਾ ਹੋਵੇ ਤਾਂ ਤਾਈ। ਚਾਚੀ, ਬੂਹੇ ਵਿੱਚ ਖਲੋ ਕੇ ‘ਪਾਣੀ ਵਾਰ ਕੇ ਪੀਣ’ ਦੀ ਰਸਮ ਅਦਾ ਕਰਦੀ ਹੈ। ਇੱਕ ਥਾਲ ਵਿੱਚ ਗੁੜੀ ਲੱਡੂ, ਚੌਲ, ਹਲਦੀ, ਮੌਲੀ, ਦੱਡ, ਮਧਾਣੀ ਦਾ ਨੇਤਰਾ, ਇਕ ਗੜਵੀ ਵਿੱਚ ਪਾਣੀ, ਪਾਣੀ ਵਿੱਚ ਰੱਖੀ ਪਿੱਪਲ ਦੀ ਫਾਹਣੀ ਹੁੰਦੇ ਹਨ।5 ਮਾਂ ਵਲੋਂ ਜੋੜੀ ਦੇ ਸਿਰ ਉਤੋਂ ਗੜਵੀ ਵਾਰਾ ਮਿੱਠਾ ਪਾਣੀ ਸੱਤ ਵਾਰੀ ਵਾਰ ਕੇ ਪੀਤਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। ਪਹਿਲਿਆਂ ਛੇ ਗੇੜਿਆਂ ਵਿਚ ਮਾਂ ਜਦੋਂ ਪਾਣੀ ਪੀਣ ਲਗਦੀ ਹੈ ਤਾਂ ਪੁੱਤ ਮਾਂ ਦਾ ਹੱਕ ਰੋਕ ਲੈਂਦਾ ਹੈ ਪਰੰਤੂ ਸਤਵੀਂ ਵਾਰ ਰਿਸ਼ਤੇਦਾਰਾਂ ਦੇ ਕਹਿਣ ਤੇ ਪਾਣੀ ਪੀ ਲੈਣ ਦਿੰਦਾ ਹੈ। ਇਸ ਰਸਮ ਪਿੱਛੇ ਮਾਂ ਦੀ ਭਾਵਨਾ ਹੁੰਦੀ ਹੈ ਕਿ ਉਸ ਦੇ ਨੂੰਹ-ਪੁੱਤ ਤੇ ਕਿਸੇ ਕਿਸਮ ਦਾ ਪਰਿਵਾਰਕ ਸੰਕਟ ਨਾ ਆਵੇ, ਆਉਣ ਵਾਲੀਆਂ ਬਲਾਵਾਂ ਉਸਦੇ ਆਪਣੇ ਸਿਰ ਹੀ ਆਉਣ। ਮਾਂ ਨੂੰ ਪਾਣੀ ਪੀਣ ਤੋਂ ਰੋਕਣਾ ਇਸ ਗੱਲ ਵੱਲ ਸੰਗੇਤ ਕਰਦਾ ਹੈ ਕਿ ਮਾਂ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੀਆਂ ਬਲਾਵਾਂ ਨਾ ਲਏ। ਕੁੜੀਆਂ ਪਾਣੀ ਦੀ ਰਸਮ ਦੇ ਹੋਅਰੇ ਗਾਉਂਦੀਆਂ ਹਨ: ਪਾਣੀ ਵਾਰ ਬੰਨੇ ਦੀਏ ਮਾਏ, ਬੰਨਾ ਬੰਨੀ ਬਾਹਰ ਖੜੇ।

ਸੁੱਖਾਂ ਸੁਖਦੀ ਨੂੰ ਇਹ ਦਿਨ ਆਏ, ਬੰਨਾ ਬੰਨੀ ਬਾਹਰ ਖੜੇ।6

ਪਿਆਲਾ ਦੇਣ ਦੀ ਰਸਮ ਅਤੇ ਘੁੰਢ ਚੁਕਾਈ
ਲਾੜੇ ਅਤੇ ਲਾੜੀ ਨੂੰ ਅੰਦਰ ਲਿਜਾ ਕੇ ਰਾਂਗਲੇ ਪੀੜ੍ਹਿਆਂ ਉਤੇ ਚੜ੍ਰਦੇ ਵੱਲ ਮੂੰਹ ਕਰਵਾ ਕੇ ਬਿਠਾ ਦਿੱਤਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। ਮੁੰਡੇ ਦੀ ਮਾਂ ‘ਪਿਆਲਾ ਦੇਣ’ ਦੀ ਰਸਮ ਕਰਦੀ ਹੈ। ਦੇਸੀ ਘਿਉ ਵਿੱਚ ਖੰਡ ਮਿਲਾ ਕੇ ਘੋਲ ਤਿਆਰ ਕੀਤਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। ਸੱਸ, ਇਹ ਪਿਆਲਾ ਨੂੰਹ ਦੇ ਬੁੱਲ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਛੁਹਾ ਕੇ ਮੂੰਹ ਮਿੱਠਾ ਕਰਵਾਉਂਦੀ ਹੈ। ਵਿਸ਼ਵਾਸ ਕੀਤਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ ਕਿ ਸੱਸ ਵੱਲੋਂ ਨੂੰਹ ਨੂੰਹ ਨੂੰ ਦਿੱਤੇ ਗਏ ਇਸ ਮਿੱਠੇ ਪਿਆਲੇ ਦੀ ਸਾਂਝ ਕਾਰਨ ਦੋਹਾਂ ਦੇ ਸੰਬੰਧਾਂ ਵਿੱਚ ਉਮਰ ਭਰ ਲੲ. ਮਿਠਾਸ ਘੁਲੀ ਰਹੇਗੀ। ਕੁੜੀਆਂ ‘ਪਿਆਲਾ ਦੇਣ’ ਦੇ ਹੇਅਰੇ ਗਾਉਂਦੀਆਂ ਹਨ:

ਪਿਆਲਾ ਵੀ ਤੇਰੀ ਸੱਸ ਦੇਣੇ

ਕੋਈ ਮੱਥੇ ਲਈ ਨੀ ਨਮਸ਼ਕਾਰ
ਜੇ ਤੈਂ ਪਿਆਲਾ ਨਾ ਲਿਆ
ਕੋਈ ਲੋਕੀ ਕਰਨਗੇ
ਨੀ ਲਮੀਏ ਭਾਬੀਏ ਨੀ…..ਵਿਚਾਰ।

ਪਿਆਲਾ ਦੇਣ ਉਪਰੰਤ ਨੂੰਹ ਦੀ ਘੁੰਡ ਚੁਕਾਈ ਦੀ ਰਸਮ ਵੀ ਸੱਸ ਵੱਲੋੱ ਸੰਪੰਨ ਕੀਤੀ ਜਾਂਦੀ ਹੈ। ਸੱਸ ਆਪਣੀ ਨਵੀਂ ਨੂੰਹ ਦੀ ਝੋਲੀ ਵਿਚ ਖੋਪੇ ਦਾ ਗੁੱਟ, ਲੱਡੂਆਂ ਦਾ ਜੋੜਾ, ਮੌਲੀ ਅਤੇ ਘੁੰਡ ਚੁਕਾਈ ਦਾ ਸ਼ਗਗਲ ਪਾ ਕੇ ਉਸ ਦਾ ਮੂੰਹ ਮਿੱਠਾ ਕਰਵਾਉਂਦੀ ਹੈ ਅਤੇ ਸਿਰ ਪਲੋਸ ਕੇ ਅਸੀਸਾਂ ਦਿੰਦੀ ਹੋਈ ਨੂੰਹ ਦੇ ਮੁਖੜੇ ਤੋਂ ਘੁੰਡ ਚੁੱਕ ਦਿੰਦੀ ਹੈ। ਇਸ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਮਾਮੀ, ਭੂਆ, ਵੱਡੀ ਭੈਣ ਤੇ ਸ਼ਰੀਕੇ ਦੀਆਂ ਹੋਰ ਸ਼ਵਾਣੀਆਂ ‘ਸ਼ਵਾਣੀਆਂ’ ‘ਘੁੰਡ ਚੁਕਾਈ’ ਜਾਂ ‘ਮੂੰਹ ਦਿਖਾਈ’ ਦਾ ਇਕ ਇਕ ਰੁਪਈਆ ਪਾ ਕੇ ਸਿਰ ਪਲੋਸ ਕੇ ਅਸੀਸਾਂ ਦਿੰਦੀਆਂ ਹਨ।7 ਨੂੰਹ ਨਾਲ ਆਈ ਨਾਇਣ ਨੂੰ ਸਿੱਠਣੀਆਂ ਦਿੱਤੀਆਂ ਜਾਂਦੀਆਂ ਹਨ ਪਰ ਨੂੰਹ ਦੀ ਸ਼ਕਲ ਸੂਰਤ ਅਤੇ ਕੱਦ ਕਾਠ ਵੇਖ ਕੇ ਮੇਲਣਾ ਉਸ ਦੀ ਸਿਫ਼ਤ ਵਿੱਚ ਗਾਉਂਦੀਆਂ ਹਨ:[੩]
ਦੂਰੋਂ ਆਈ ਚੱਲ ਕੇ, ਭਾਬੋ ਨੀ

ਕੋਈ ਸੁਣ ਕੇ ਤੇਰੀ ਨੀ ਸੋਅ

ਮੁੱਖ ਤੋਂ ਪੱਲਾਂ ਚੱਕ ਦੇ
ਤੂੰ ਤਾਂ ਬੁੱਢ ਸੁਹਾਗਣ

== ਨੀ ਨਮੀਏ ਵਿਆਹੁਲੀਏ ਨੀ ……ਹੋ।[੪]
ਗੋਦ ਬਿਠਾਈ == ਮੂੰਹ ਦਿਖਾਲੇ ਉਪਰੰਤ ਲਾੜੀ ਦੀ ਗੋਦ ਵਿਚ ਉਸ ਦਾ ਨਿੱਕਾ ਦਿਉਰ ਬਿਠਾਇਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ।10 ਇੱਕ ਰੁਪਈਆ ਮੂੰਹ ਦਿਖਾਈ ਦੇ ਕੇ ਚੁਕ ਭਾਬੀ ਘੁੰਢ ਮੂੰਹ ਦੇਖਾ ਜਦੋਂ ਆਖਦਾ ਹੈ ਸਾਰੇ ਹਾਸੇ ਦਾ ਮਾਹੌਲ ਉਭਰ ਆਉਂਦਾ ਹੈ। ਲੋਕ ਗੀਤਾਂ ਵਿੱਚ ਠੀਕ ਕਿਹਾ ਹੈ।

ਛੋਟਾ ਦਿਉਰ ਚਾਂਭੜਾ ਪਾਵੇ ਭਾਬੀ ਮੈਨੂੰ ਘੁੰਡ ਚੁੱਕ ਦੇ। ਜੇ ਦਿਉਰ ਛੋਟਾ ਹੋਵੇ ਤਾਂ ਉਹ ਮਲਕੜੇ ਜਿਹੇ ਭਾਬੀ ਦੀ ਬੁੱਕਲ ਵਿੱਚ ਜਾ ਵੜਦਾ ਹੈ ਜੇ ਦਿਉਰ ਦੀ ਉਮਰ ਛੋਟੀ ਹੋਵੇ ਤਾਂ ਬਹੁ ਆਪੇ ਭੀ ਬੁੱਕਲ ਵਿੱਚ ਲੈ ਲੈੱਦੀ ਹੈ। ਜੇ ਕੁਝ ਉਡਾਰ ਹੋਵੇ ਤਾਂ ਪਹਿਲਾ ਛੇੜ-ਛਾੜ ਸ਼ੁਰੂ ਹੋ ਜਾਂਦੀ ਹੈ-“ਘੁੰਢ ਚੁਕਾਈ ਦਾ ਚਿੜੀ ਦੀ ਜੀਭ ਵਰਗਾ ਰੁਪਈਆ ਪਹਿਲਾਂ ਦਿੱਤਾ ਹੈ ਮੈਂ ਹੁਣ ਗੋਦੀ `ਚ ਬੈਠ ਕੇ ਮੂੰਹ ਦੇਖੇ ਬਿਨਾਂ ਨਹੀਂ ਹੱਟਣਾ।”[੫] ਲਾੜੀ ਕੋਲੋਂ ਸ਼ਗਨ ਲੈਣ ਉਪਰੰਤ ਹੀ ਦਿਉਰ ਗੋਦੀ ਵਿਚੋਂ ਉਠਦਾ ਹੈ। ਲਾੜੀ ਵਲੋਂ ਦਿੱਤੀ ਜਾਣ ਵਾਲੀ ਸ਼ਗਨ ਦੀ ਰਕਮ ਤੋਂ ਇਹ ਅੰਦਾਜਾ ਲਗਾਇਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ ਕਿ ਲਾੜੀ ਕੰਜੂਸ ਹੋਵੇਗੀ ਜਾਂ ਖੁੱਲੇ੍ਹ ਦਿਲ ਵਾਲੀ। ਇਸ ਰਸਮ ਪਿਛੇ ਇਹ ਭਾਲਾ ਵੀ ਕੰਮ ਕਰਦੀ ਹੈ ਕਿ ਵਹੁਟੀ ਦੀ ਗੋਦ ਪਹਿਲਾਂ ਮੁੰਡਾ ਹੀ ਹੋਵੇ।12

ਗਰਾਹੀਆਂ ਦੇਣੀਆ
‘ਗਰਾਹੀਆਂ ਦੇਣ ਦੀ ਰਸਮ’ ਆਰਤੀ ਉਤਾਰਨ ਵਰਗੀ ਭਾਲਾ ਨਾਲ ਨਿਭਾਈ ਜਾਂਦੀ ਹੈ। ਲਾੜੇ ਦੀ ਮਾਂ ਆਪਣੇ ਨਵੇਂ ਵਿਆਹੁਲੇ ਪੁੱਤ ਦੇ ਮੂੰਹ ਵਿੱਚ ਮਠਿਆਈ ਪਾ ਕੇ ਮੂੰਹ ਮਿੱਠਾ ਕਰਵਾਉਂਦੀ ਹੈ ਅਤੇ ਕੁੜੀਆਂ ਗੀਤ ਗਾਉਂਦੀਆਂ ਹਨ। ਗਰਾਹੀਆਂ ਲੈ ਲਾ ਵੇ ਲੈ ਲਲਾ ਮਾਂ ਦਿਆ ਪੁੱਤਾਂ।

ਗਰਾਹੀਆਂ ਲੈ ਲਾ ਵੇ ਲੈ ਲਾ ਮਾਂ ਦਿਆ ਪੁੱਤਾ।
ਇਸੇ ਤਰ੍ਹਾਂ ਲਾੜੀ-ਭਾਬੋ ਦੇ ਵਿਸ਼ੇਸ਼ ਉਚੇਚੇ ਵਜੋਂ ਨਣਦ ਉਸ ਨੂੰ ਰੋਟੀ ਖਵਾਉਣ ਸਮੇਂ ਉਸ ਦੇ ਮੂੰਹ ਵਿੱਚ ਬੁਰਕੀਆਂ ਪਾਉਂਦੀ ਹੈ:

ਹੱਥ ਵੀ ਤੇਰੇ ਰਾਂਗਲੇ ਭਾਬੋ ਨੀ

ਤੇਰੇ ਚੀਚੀ ਸੋਹੇ ਨੀ ਛਾਪ

ਸਾਰੀ ਰੋਟੀ ਤਾਂ ਖਾਈ

ਜੇ ਲਿਆਂਦੀ ਭੈਣ ਦਾ

ਨੀ ਭਾਬੋ ਮੇਰੀਏ ਨੀ….ਧਾਕ13

ਵਿਆਹ ਦੀਆਂ ਇਹਨਾਂ ਰਸਮਾਂ ਨੂੰ ਜੇ ਗਹੁ ਨਾਲ ਵਾਚੀਏ ਤਾਂ ਪਤਾ ਲਗਦਾ ਹੈ ਕਿ ਲੋਕ ਮਨ ਨੇ ਔਰਤ ਅਤੇ ਮਰਦ ਨੂੰ ਇਹਨਾਂ ਰਸਮਾਂ ਰਾਹੀਂ ਅਹਿਮ ਕਾਰਜ ਸੌਂਪੇ ਜਾਂਦੇ ਹਨ। ਮਨੁੱਖੀ ਨਸਲ ਨੂੰ ਜਿੰਦਾ ਰੱਖਣ ਵਿੱਚ ਵਿਆਹ ਦੀ ਸੰਸਥਾ ਨੇ ਅਹਿਮ ਭੂਮਿਕਾ ਨਿਭਾਈ ਹੈ। ਸਮਾਜ ਨੇ ਇਹ ਫਰਜ਼ ਮਾਂ ਨੂੰ ਸੌਂਪਿਆ ਕਿ ਉਹ ਆਦਰ ਸਤਿਕਾਰ ਨਾਲ ਆਪਣੀ ਨੂੰਹ ਲਿਆਵੇ ਤਾਂ ਕਿ ਪੀੜ੍ਹੀ ਅੱਗੇ ਚਲਦੀ ਰਹੇ। ਨੂੰਹ ਦੇ ਘਰ ਵਿੱਚ ਪ੍ਰਵੇਸ਼ ਸਮੇਂ ਉਹ ਜੋੜੀ ਦੇ ਸਿਰ ਉਤੋਂ ਪਾਣੀ ਵਾਰ ਕੇ ਪੀਂਦੀ ਹੈ ਅਤੇ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੀਆਂ ਬਲਾਵਾਂ ਆਪਣੇ ਸਿਰ ਲੈਂਦੀ ਹੈ। ਰਸਮਾਂ ਨਾਲ ਸੰਬੰਧਿਤ ਲੋਕਗੀਤਾਂ ਰਾਹੀਂ ਮਨੁੱਖ ਦੀ ਮਾਨਸਿਕਤਾ ਦਾ ਪਤਾ ਵੀ ਲਗਦਾ ਹੈ ਤੇ ਮਨੁੱਖੀ ਰਿਸ਼ਤਿਆਂ ਦੀ ਭਾਵਨਾਤਮਕ ਤਸਵੀਰ ਵੀ ਉਭਰਦੀ ਹੈ।

ਡੋਲੀ ਵੀਡਿਓੁ